जीवनसत्त्वांचे फायदे व त्यांच्या अभावी होणारे रोग

अ जीवनसत्व (Vitamin A)

शरीरातील रोग वाढू न देण्याचे काम अ जीवनसत्व करते. कान, डोळे, मूत्रपिंड, त्वचा, पोट, मूत्राशय, फुफ्फुसे, आतडी, दात आणि रक्तक्षयाचे विकार, भूक न लागणे हे रोग अ जीवनसत्वाच्या अभावी होऊ शकतात. अ जीवनसत्व डोळ्यांच्या आरोग्यासाठी सुद्धा अतिशय हितकारक असते.

साययुक्त दूध, लोणी, रताळी, गाजरे आणि हिरव्या भाज्या हे अ जीवनसत्वाचे प्रमुख स्रोत आहेत.

ब जीवनसत्व (Vitamin B)

भूक लागण्यासाठी अत्यंत महत्वाचे असे ब जीवनसत्व आतड्यांच्या कार्यासही अतिशय उत्तम असते. रोग वाढू न देणे व क्षीणता दूर करण्यात अत्यंत महत्वाची कामगिरी बी जीवनसत्व निभावते. 

ब जीवनसत्वाची कमतरता असल्यास अपचन, बद्धकोष्ठ, वजन कमी होणे, अशक्तपणा येणे, स्नायूंची कमजोरता, मज्जातंतूचे विकार इत्यादी त्रास उद्भवू शकतात. 

दूध, वाटाणे, पावटे, डाळ, कच्ची फळे, भाज्या ब जीवसत्वाच्या स्रोतांपैकी एक आहेत. याशिवाय गव्हाचे सत्व, हातसडीचा तांदूळ, हरबरा, सोयाबीन, कॉलीफ्लॉवर, बदाम, शेंगा, संत्रे, केळी, टोमॅटो, दूध, कोबी, सफरचंद, ओट्स, बाजरी, हरबरे, सोयाबीन, बटाटा, दही, ताक हे सुद्धा ब जीवन सत्वाचे स्रोत आहेत.

क जीवनसत्व (Vitamin C)

संत्रे, लिंबू, पेरू, आंबा, टोमॅटो, अननस, पालेभाज्या, हरभरे, दूध, कोबी, बटाटा हे क जीवनसत्वाचे स्रोत आहेत. क जीवनसत्व हाडांची व दातांची मजबुती तसेच रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यास मदत करते. याची कमतरता असल्यास दात किडणे किंवा ठिसूळ होणे, चालताना दम लागणे, श्वासाचे विकार, हृद्रोग, रक्तवाहिन्यांचे रोग इत्यादी त्रास होऊ शकतात.

ड जीवनसत्व (Vitamin D)

हे जीवनसत्व प्रामुख्याने दूध, अंडी तसेच कोड लिव्हर ऑइल मध्ये सापडते याशिवाय सूर्यप्रकाशातही ड जीवनसत्वाचा लाभ होऊ शकतो. याची कमतरता भासल्यास क्षयरोग, मुडदूस, हाडांचा त्रास आणि मज्जातंतूचे विकार होऊ शकतात.

ई जीवनसत्व (Vitamin E)

दूध, बाजरी, कच्ची फळे यातून ई जीवनसत्वाचा लाभ होतो. अन्नातील लोहाचे पचन न झाल्यास रक्तक्षय होण्याचा संभव असतो अशावेळी ई जीवनसत्व हा त्रास कमी करू शकते.